Hipomani Nedir? | Belirtileri ve Tedavisi

Mani ve hipomani kavramları bipolar hastalıkla birlikte duyabileceğimiz ruh hali durumları. Hipomani, sık sık yüksek enerji gerektiren davranışlarda bulunmak ve aşırı aktif olmak olarak tanımlanıyor. Genellikle bu belirtiler birkaç gün sürüyor. Hipomani, maninin daha kısa süren veya daha hafif olan hali olarak tanımlanabiliyor. Kişiler, hipomaniyi veya maniyi tek başına yaşayabilecekleri gibi başka bir ruh sağlığı probleminin bir belirtisi olarak da yaşayabiliyorlar. Bu ruh sağlığı problemleri arasında bipolar bozukluk, şizoaffektif bozukluk veya doğum sonrası psikoz gibi hastalıklar olabiliyor. Hipomani nedir sorusunu günlük hayatına devam eden ancak çeşitli davranışları ve mod değişiklikleri sebebiyle hayatını devam ettirmekte zorlanan bir kişinin resmini çizerek cevaplamaya başlayabiliriz.

Hipomani Nedir?

“Hipomani nedir?” özellikle mani ve bipolar bozukluk kavramlarıyla birlikte duyduğumuzda merak ettiğimiz bir soru oluyor. Hipomani; kişinin normalde sahip olduğu özelliklerin ötesinde birtakım davranışları sergilemesi ve yüksek enerji, mod ve fazla aktifliğe sahip olması olarak tanımlanıyor. Moddaki değişiklikler, genellikle manideki değişikliklere göre daha az yoğun oluyor ve daha kısa sürüyor. Hipomani, bipolar bozukluğun potansiyel bir belirtisi olabiliyor. 

Hipomani deneyimleyen kişiler, yüksek bir öz güvene sahip oluyor, aşırı konuşuyor, dikkatleri çok dağınık oluyor, uyku ihtiyaçları düşüyor ve rekabet gerektiren aktivitelere daha çok çekiliyorlar. Bu kişiler gösterişli hareketlerde bulunmak, beklenmedik süsler kullanmak gibi davranışlar sergileyebiliyorlar.

Hipomani nedir sorusunu sadece yüksek enerjiye sahip olmak ve beklenmedik abartılı davranışlarda bulunmak olarak açıklamak yetersiz kalıyor. Hipomani, ekstra enerjiye sahip olmanın yanı sıra moddaki durumun verdiği rahatsızlık olarak da kendisini gösteriyor. Hipomanik kişiler, birkaç gün boyunca hem fiziksel hem mental olarak beklenmedik derecede enerjik oluyorlar. Mani ise bipolar iki hastalığına sahip kişilerde meydana gelebiliyor. Bu durumda genellikle hipomanik deneyimler depresif belirtilerle yer değiştirerek devam ediyor. Yani kişi hipomanik deneyimlerinin ardından depresif belirtiler gösterebiliyor. Ama bu her bipolar hastası için geçerli olmuyor.

Hipomanik kişiler; dışarıdaki kişiler tarafından mutlu, iyi veya öforik görünüyorlar. Söyledikleri anlaşılamaycak kadar hızlı ve heyecanlı konuşabiliyorlar. Çok hareketli ve cinsel olarak istekli oldukları görülüyor. Konsantre olmakta zorlanabiliyorlar.

Hipomani ve Mani Farkı Nedir?

“Hipomani nedir?” ve “Mani nedir?” sorularının cevapları birbirine benzese de birebir aynı olmadıkları görülüyor. Hipomani ve mani arasındaki temel fark semptomların yoğunluğu ve görülme süresi ile ilgili oluyor. Mani semptomları hipomaniye göre daha yoğun ve uzun süreli seyredebiliyor. Maninin tanımını yaparak aralarındaki benzerlikten dolayı “Hipomani nedir?” sorusunun cevabına biraz daha yaklaşabiliyoruz. 

Manide de hipomanide de ortak olarak görülen semptomlar bulunuyor. Bu semptomlar, cinsel aktvitedeki artış, yüksek seviyede enerji, uyku ihtiyacında düşüş, yeni ve riskli planlar yapma isteği, kendine olan güvende artma ve aşırı derecede konuşma olarak geçiyor. Bunun gibi birçok semptom hipomani ve mani için ortak olsa da “Hipomani nedir?” sorusuna net bir cevap verebilmek için bu ikisinin farklarını da incelemek gerekiyor. Manik durumda olan kişilerin davranışları o kadar ekstrem bir durumda oluyor ki bu kişiler günlük aktivitelerini devam ettirme konusunda zorlanıyorlar. Öte yandan hipomanik kişiler de ekstrem davranışlarda bulunuyor fakat günlük aktivitelerinde çok fazla aksama yaşamıyorlar. Manik kişilerde halüsinasyon ve delüzyon daha yaygın görünüyorken hipomanik kişilerde genellikle bu semptomlara rastlanmıyor. Manik kişiler gerçeklikten kopuş yaşıyorken hipomanik kişilerin dikkatleri daha kolay dağılabiliyor. Fakat yine de hipomanik kişilerde de gerçeklikten kopuş veya halüsinasyon görme gibi durumlar gözlemlenebiliyor. 

Hipomani Belirtileri

Hipomani nedir sorusu kadar önemli olan bir diğer soru ise hipomaninin belirtilerinin neler olduğu. Hipomani sürecinde yaşanan deneyimler kişiden kişiye göre değişiyor. Hatta kişi zaman geçtikçe daha farklı şekillerde hipomaniyi deneyimleyebiliyor. Hipomani belirtileri şu şekilde sıralanabiliyor: 

• Akademik bir toplantıda doğum günü partisi hakkında konuşmak gibi beklenmedik davranışlar sergilemek
• Gösterişli, abartılı ve genellikle ortama uymayan kıyafetler giymek
• Abartılı seviyede cinsel istekte bulunmak, örneğin abartılı isteklerde bulunmak, cinsel istekler için aşırı para harcamak veya zamanının çoğunu porno izleyerek geçirmek gibi.
• Konuşurken hızlıca alakasız bir şekilde bir konudan ötekine atlamak ve akışı kaybetmek
• Uyku ihtiyacının azaldığını hissetmek
• Ücretini karşılayamayacağı kadar pahalı bir araba almak gibi düşünmeden davranmak
• Sürekli şanslı olduğunu hissederek normalde alınmayacak riskleri almak
• Karşıdakinin takip edemeyeceği bir hızda konuşmak
• Beklenmedik yüksek heyecanlar, öfkelenmeler ve saldırganlıklar göstermek
• Dürtüsel hareketlerde bulunmak
• Rekabet gerektiren aktivitelerde riskli şekilde ilgileniyor olmak

Bu belirtilere sahip olmak maniye veya hipomaniye işaret etse de bu belirtilere sahip olmak direkt hipomanik veya manik olmak veya bipolar hastalığa sahip olmak anlamına gelmiyor. Benzer şekilde bu belirtilerin var olması “hipomani nedir?” sorusunu da net bir şekilde cevaplamıyor. Bu sebeple kişilerin bu belirtilere sahip olduklarını düşündüklerinde bir uzmana danışmaları önem taşıyor.

Antidepresan Hipomani Yapar Mı?

“Hipomani nedir?”, “Antidepresan hipomani yapar mı?” gibi sorular hipomani kavramıyla tanışmak isteyen kişilerin zihninden sık sık geçen sorular oluyor. “Hipomani nedir?” sorusuna yukarıda verdiğimiz cevabın ardından şimdi “Antidepresan hipomani yapar mı?” sorusunun cevabını arayalım. 

Hipomaninin ve bipolar bozukluğun sebebi tam olarak bilinemiyor. Ailede birinde benzer bir hastalığın olması veya beyin yapısı gibi sebepler olabileceği düşünülüyor. Ailenin durumu ve beyin yapısının direkt hipomaniye sebep olduğunu söyleyemiyoruz. Benzer şekilde kullanılan antidepresanların da hipomani yapacağını söylemek mümkün olmuyor. Çeşitli sebeplerle kullanılan ilaçlar, özellikle antidepresanlar, bipolar veya unipolar hastalığının tedavi sürecinde olan kişilerde hipomanik belirtiler görülme ihtimalini yükseltebiliyor. Eski nesil antidepresanlar olarak bilinen trisiklik antidepresanların modern antidepresanlara göre daha çok hipomanik belirtiler görülme ihtimalini tetiklediği biliniyor. Bu sebeple antidepresanların hipomaniye yol açtığı düşünülebiliyor. Fakat durum bu kadar basit olmuyor. Antidepresanlar sadece hipomanik semptomların görülme ihtimalini artırıyor ancak bu belirtilerin bizde oluşmasına sebep olmuyor.

Hipomani Tedavi Edilir mi?

“Hipomani nedir?” sorusundan sonra akıllara gelen bir diğer soru da nasıl tedavi edileceği. Hipomani tedavisinde mod düzenleyici ilaç en yaygın kullanılan ve en etkili olan yöntem oluyor. Bu ilaçların doktor gözetimi altında kullanılmaları gerekiyor. Peki hangi ilaçlar mod düzenleyici olarak hipomani tedavisinde kullanılabiliyor?

• Antipsikotikler: Lityum gibi ilaçlar etkisini yavaş gösteriyor. Bu sebeple lityum, valproik asit gibi ilaçlara göre antipsikotikler daha hızlı bir şekilde hipomani semptomlarını azaltabiliyor.
• Benzodiazepinler veya anti-anksiyete ilaçları.
• Lityum: Antidepresan etkisi göstererek hipomani semptomlarını azaltabiliyor.
• Valproik asit.

İlaçların yanı sıra hipomani tedavisinde hayat şartlarında çeşitli değişiklikler yapmak da etkili olabiliyor.

• Kafein, şeker, sesli ve kalabalık ortamlar gibi tetikleyicilerden uzak durmak
• Yemek yeme düzenine dikkat etmek
• Günlük fiziksel aktivitelerde bulunmak
• Günlük 7-8 saat uyumak
• Mod değişimlerinin kaydedildiği bir günlük tutmak

İlaçların psikoterapi ile birlikte kullanılması daha etkili bir yöntem oluyor. Kişilerin semptomlarını hafifletecek en uygun ilacı kullanmaları için birkaç doktora danışmaları gerekebiliyor. Psikoterapi açısından ise çeşitli yöntemler kullanılıyor. Özellikle bilişsel davranışçı terapi yöntemleri hipomani, mani veya bipolar bozukluk tedavisinde oldukça etkili oluyor.