Yaşadığımız deprem sonrasında çocukların desteklenmesi önemli bir yere sahip. Depremi bizzat yaşayan, halen deprem bölgesinde olan ya da depremin hissedilmediği bir yerde yaşayan çocukların ortak ihtiyacı; istedikleri şekilde oyun oynamak için kendilerine alan tanınması. Bunu sağlamak için yetişkinler olarak elimizden geleni yapmaya çalışıyoruz. Deprem bölgesindeki çocuklara oyuncak göndermek bu açıdan önceliklendirmemizin iyi olacağı bir konu. Peki, bu dönemde çocukların nasıl oyuncaklarla oynaması onlar için iyi olabilir?
Bu konuda Klinik Psikolog Deniz Bozunoğulları ve Doç. Dr. Yudum Söylemez, Türk Psikologlar Derneği'nin programında izleyiciyle görüşlerini paylaştılar. Öncelikle çocuğun olduğu yerde kuru, pastel ve sulu boya gibi sanat malzemeleri; defter, kalem gibi kırtasiye malzemeleri olması çocukların kendilerini ifade edebilmelerini sağlıyor. Hamur, stres topu gibi şekil alabilen malzemeler çocuğun kendini regüle etmesine yardımcı oluyor. Bez bebekler uygun bir tercih oluyor. Ahşap bloklar ya da büyük parçalı legolar yine öneriliyor çünkü bu oyuncakların da çocuğu regüle etme ve çocuğa yeni bir şey inşa etme fırsatı verme yönünden faydaları oluyor. Mutfak malzemesi gibi oyuncak setleri çocuğa öz bakımı hatırlatması açısından destekleyici olabiliyor. Bebekler için çıngırak, çocuklar için müzik aletleri öneriliyor. Ambulans, polis, itfaiye arabası gibi oyuncakların yine çocuk için tetikleyici olmadığı düşünülüyor ancak sadece bu oyuncakların kendi sesinin olmaması, çocuğun oyuncağı kendisinin seslendirmesinin iyi olacağı konusunda bir uyarı var. Doktor ve tadilat seti gibi oyuncakların da bir soruna yol açmayacağı dile getiriliyor.
Önerilen malzemeleri ve oyuncakları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:
- Sanat malzemeleri
- Kırtasiye malzemeleri
- Hamur, stres topu gibi esnek malzemeler
- Büyük parçalı legolar, ahşap bloklar
- Bez bebek
- Müzik aletleri
- Tamir, doktor, mutfak malzemesi seti oyuncakları
- Taklit ses çıkarmayan ambulans, polis, itfaiye arabası gibi oyuncaklar
Klinik psikolog Bozunoğulları'nın sadece bir tip oyuncak grubu konusunda çekinceleri var: Depremi yaşamış ve/veya deprem bölgesinde bulunan çocuklar için vinç, kaldıraç, kamyon gibi oyuncaklar depremi hatırlatması, tetikleyici olması açısından risk taşıyabilir. Ancak öte yandan bu oyuncaklar çocukların yaşadıkları olumsuz deneyimleri kendi kontrolleri altında olacak şekilde değiştirip dönüştürerek oynayıp rahatlamalarına da olanak sağlar. Çocuklar bu oyuncakları oynamaya zorlanmamalıdır ancak kendileri oynamak istediklerinde de oyunları engellenmemelidir. Eğer çocuğun bu oyuncaklarla oynarken duygusal açıdan zorlandığı gözlemlenirse bir yetişkinin ona temas etmesi, güvende olduğunu hissettirmesi gerekir.
Bu süreçte çocuğa oyun oynayarak kendini ifade etmesi için alan tanımalıyız. Çocuk oynarken oyuncakları elinden almak ya da oynama şekline karışmak gibi davranışlardan kaçınmalıyız. Kimi yetişkinler, çocuğun bulundukları ortamda oyun oynamalarının uygun olmadığını, üzülmeleri beklenen bir durumu hiç umursamadıklarını düşünüp çocuğa engel olmaya çalışabiliyorlar. Ancak bu doğru bir yaklaşım değil. Çocuklar oyunla kendilerini iyileştirme potansiyelini taşıyorlar. Psikolog Bahar Çakır'a göre, çocuklar duygularını oyunla düzenleyip rahatlayabiliyorlar ve deneyimledikleri olumsuz olayı kendileri yeniden canlandırıp istedikleri şekilde değiştirebildiklerinde travmalarını iyileştirebiliyorlar. Bu yüzden aynı oyunu istedikleri kadar defalarca oynamalarına, yazıp çizmelerine alan tanımalıyız.
Eğer bir çocuğun oyun sırasında gerçekten bir duygusal zorluk yaşadığını fark ederseniz güvendiği bir yetişkinin ona destek olmasını sağlayabilir, çocuğun sınırlarını gözeterek fiziksel temasta bulunabilirsiniz.
.png)
