Toksik İlişki Ne Demek? | Belirtileri ve Kurtulma Yolları

Son zamanlarda sıklıkla “toksik” ilişki veya “toksik insan” kavramlarını duyuyor olabilirsiniz. Peki ilişkiler hangi noktadan itibaren toksik olmaya başlarlar? Toksik bir ilişkide olduğumuzu nasıl anlayabiliriz? Gelin bu sorulara cevap bulmak için toksik ilişki ne demek ve belirtileri nelerdir birlikte inceleyelim.

Toksik İlişki Ne Demek?

“Toksik ilişki ne demek?” sorusuna cevap vermek için öncelikle sağlıklı bir ilişkinin ne olduğunu tanımlamamız toksik ilişkiyi ve dinamiklerini daha iyi anlamamızı sağlayabiliyor. Sağlıklı bir ilişki içerisinde saygı, dürüstlük, karşılıklı destek, kendin olabilme özgürlüğü ve güçlü bir iletişim barındırıyor. Hayatımızda sağlıklı ve olumlu diye adlandırdığımız ilişkiler çoğunlukla bizi ve iyilik halimizi yukarı çeken ilişkiler oluyor. Bu tür ilişkilerde iki tarafın da düşüncelerine, görüşlerine ve hayallerine önem ve değer veriliyor. Elbette sağlıklı bir ilişki içinde tartışmalar ve zor dönemler de barındırabiliyor ancak bu tartışmalar çoğunlukla yapıcı ve sağlıklı bir şekilde yaşanarak iki tarafın da iyilik halini zedelemiyor. 

Hepimiz sağlıklı ve hayatımıza mutluluk getirmesini umduğumuz ilişkiler kurmayı arzuluyoruz. Fakat kimi zaman kendimizi psikolojik sağlığımıza kötü gelen, hatta varlığımızı tehdit etmeye başlayan bir ilişkide bulabiliyoruz. Bu ilişkileri zehirli, zararlı ve yaşamı tüketen anlamlarına gelen toksik kelimesiyle adlandırıyoruz. Peki toksik ilişki ne demek? Toksik ilişki en basit tanımıyla bize iyi gelmesi gerekirken kötü hissettiren ilişkilere deniyor.

Duygusal, psikolojik, fiziksel şiddet ve istismarın olduğu ilişkilere kolaylıkla toksik diyebiliyoruz. Fakat bazen ilişkideki sağlıksız davranışlar bu kadar görünür olmayabiliyor ve biz de hissettiklerimizi bir kenara itebiliyoruz. Ancak sağlıksız davranışların bu kadar belirgin olmaması ilişkimizde toksik özellikler olmadığı anlamına gelmiyor. Bazen içinde bulunduğumuz ilişkinin toksik olduğuna karar vermekte ve ilişkimizi bu şekilde adlandırmakta zorlanabiliyoruz. Değer ve emek verdiğimiz bir ilişkinin bize aslında iyi gelmediğini kabul etmek o anda canımızı acıtabiliyor. Oysaki bu tanımdan kaçarak psikolojik ve fiziksel sağlığımızı tehdit eden davranışlara sürekli maruz kalmaya devam edebiliyoruz. 

Toksik ilişkilerin sadece romantik ilişkilerimizde var olabileceğini düşünebiliriz fakat toksik ilişkiler aile üyeleri, iş arkadaşları veya yakın arkadaşlar arasında da kurulabiliyor. Bu konudaki farkındalığımızı arttırmamız yani toksik ilişki ne demek sorusunun cevabın iyi tanımamız sahip olduğumuz her türlü ilişkide toksiklik sinyallerini görerek kendimizi koruyabilmemize yardımcı olabilir. 

Belirtileri Nelerdir?

“Toksik ilişki ne demek?” kadar bir diğer önemli soru da “Toksik ilişkinin belirtileri nelerdir?” sorusu. Çünkü toksik bir ilişki bizlere psikolojik ve fiziksel zararlar vererek üzerimizde uzun süreli olumsuz etkiler bırakabiliyor. İyilik halimizi koruyabilmek için toksik bireylerle ilgili tehlike işaretlerini ve toksik ilişkilerin belirtilerini tanımak bize yardımcı olabiliyor. 

Aşağıdaki durumların sıklıkla başına geldiğini veya bu hislere sahip olduğunu düşünüyorsan toksik bir ilişkinin içinde bulunuyor olabilirsin.

• Hiçbir şeyi doğru yapamadığın ve yeterince iyi olmadığın konusunda sürekli suçlanmak ve aşağılanmak
• Kişiliğinle alay edilmesi
• Sadece karşındaki kişinin doğrularını ve görüşlerini kabul edersen doğru bir insan olabileceğin hissi
• Hislerinin ve duygularının bir önemi yokmuş gibi davranılması
• O kişinin yanında kendin olmaktan çekinmek ve kabul görebilmek için başka biri gibi davranmak
• Gelişmekle ve hayallerinin peşinden gitmekle ilgili destek görememek 
• Karşılıklı iletişimde saygı görememek
• Davranışlarının ve duygularının sürekli karşındaki tarafından kontrol edildiği hissi
• Kötü giden her şeyin sorumlusunun sen olduğuna dair suçlayıcı tavırlar

Bu durumların sana hiç de yabancı olmadıklarını ve ilişkinin sana iyi gelmiyor olabileceğini düşünüyorsan aşağıdaki 5 maddeyi gözden geçirerek ilişkini daha objektif bir gözle değerlendirebilir ve toksik ilişki belirtilerini daha yakından tanıyabilirsin.

1. Toksik iletişim: Karşındaki kişiyle iletişimindeki kibarlık ve karşılıklı saygı yerini alaycı ve eleştirel bir dile bırakmış olabilir. Böyle durumlarda tartışma çıkmasın diye ya da düşmanca tavırlarla karşılaşmamak için karşı taraftan kaçıyor olabilirsin.
2. Kıskançlık: Zaman zaman kıskançlık duygusunu hissetmek ve kıskançlık davranışları göstermek normal olsa da bu durum ilişki içerisinde birbirinizin başarılarını takdir etmenizi engelleyebilir. Kıskançlık seviyesindeki artış seni veya partnerini sürekli şüpheye ve güvensizliğe düşürüyorsa ilişkinize zarar veriyor olabilir.
3. Kontrolcü davranışlar: “Toksik ilişki ne demek?” sorusuna verebileceğimiz yanıtlardan biri toksik bir ilişkinin bir tür sıkıyönetim olmasıdır. Partnerin sık sık nerede olduğunu veya ne yaptığını soruyor mu? Bu soruların arkasında bir güvensizlik olduğunu hissediyor musun? Yoksa sadece birbiriniz hakkında daha fazlasını bilmek için mi bunu yapıyorsunuz? Eğer birbirinize sorduğunuz soruların arkasında birbirinizin davranışlarını kontrol etme isteği ya da karşı tarafta suçluluk duygusu uyandırma isteği varsa bu sorular ilişkinin olumsuz bir yere sürüklenmesine yol açabiliyor. Bunun dışında da karşı tarafı kısıtlamak üzere “Bunu giymesen mi?” şeklinde yapılan yorumlar da kontrolcü davranışlara giriyor. Bu şekilde sergilenen kontrolcü davranışlar genellikle kıskançlık veya güvensizlik duygularından kaynaklanıyor ve olumsuz sonuçlara yol açabiliyor.
4. İhtiyaçlarını ihmal etmek: Eğer partnerinin isteklerine çok fazla odaklanıyorsan ve bu durum kendi istek, ihtiyaç ve rahatlığını göz ardı etmene yol açıyorsa içinde bulunduğun ilişki sana iyi gelmiyor olabilir. Partnerin senin ihtiyaç ve isteklerini gözeterek davranıyor ve seni de bunları gidermen konusunda teşvik ediyorsa kendinde değiştirmen gereken bir durum olabilir. Ancak partnerinin bu durumdan faydalanıp faydalanmadığını düşünmen uzun vadede sana iyi gelebilir.‍
5. Değişeceğini düşünmek: Önceden yaşadığınız güzel anıları hatırlayarak partnerinin sergilediği sağlıklı olmayan davranışların geçeceğini ve partnerinin değişeceğini düşünüyor olabilirsin. Ancak bu davranışların değişmesi zor olduğu gibi süreç içerisinde bu davranışlara maruz kalmak da boyun eğme davranışları göstermene ve durumu normalleştirmeye başlamana yol açabilir. Bu duruma karşı dikkatli olmak çok önemli.

Toksik İlişki Düzelir Mi?

Toksik ilişki ne demek diye sorduğumuz zaman aklımıza gelen bir diğer soru da toksik bir ilişkinin düzelme ihtimalinin olup olmadığı oluyor. Toksik bir ilişkinin düzelmesi zor ve yıpratıcı bir süreç olabiliyor ve ancak iki taraf da bu konuda adım atmaya istekliyse gerçekleşebiliyor. Toksik bir ilişki, ancak ve ancak her iki partner de bireysel olarak ve birlikte açık iletişim, dürüstlük, saygı konularında kendini geliştirmek ve davranışları konusunda farkındalık kazanmak istediğinde sağlıklı bir noktaya evrilebiliyor. Muhtemelen profesyonel yardımla da bu sorunun üstesinden gelme konusunda eşit derecede kararlıysa değişim gerçekleşebiliyor. Tek taraflı bir çaba toksik ilişkimizi düzeltmeye yeterli olmayacağı gibi daha fazla zarar görmemize neden olabiliyor. Kimi zaman bu adımların karşılıklı olarak atılması da ilişkinin düzelmesi için yeterli olmayabiliyor. Böyle bir durumda kendimiz için yapabileceğimiz en olumlu şey  yeterli emeği verdiğimize olan inancımızla birlikte bu ilişkiyi bitirmek veya bu ilişkiyle aramıza sınırlar koymak olabiliyor.

Toksik İnsan Düzelir Mi?

Tıpkı toksik ilişkinin düzelmesi gibi toksik bir bireyin de düzelmesi ancak bu konuda istekli olmakla ve süregelen sorunlardaki rollerini kabul etmekle gerçekleşebiliyor. Değişime istekli olmak atılması gereken ilk adım olsa da tek başına yeterli olmuyor. Toksik davranışların farkına varmak ve bu davranışlara neden olan, kişinin kendisine ve çevresine olan yaklaşımına dair farkındalık kazanması zararlı davranışlardan uzaklaşmak için atılabilecek olumlu adımlardan biri olarak geçiyor. Değişime giden yol yüksek motivasyon, kendimizle yüzleşme cesareti ve sabır gerektiriyor. Bu bağlamda toksik bir bireyin toksik davranış ve düşünce kalıplarından kurtulması için profesyonel bir yardım alması  faydalı olabiliyor. 

Toksik İlişkiden Kurtulma Yolları Nelerdir?

Belki de hayattaki en zor deneyimlerden birisi yakınımızdaki kişilerin tanıdığımızdan daha farklı oldukları gerçeğiyle yüzleşmek. Bu yüzleşme büyük bir hayal kırıklığını beraberinde getirebiliyor. 

Toksik bir ilişki içinde olmanın mutsuzluk, eleştirilme korkusu ve sosyal izolasyon gibi olumsuz etkileri olabiliyor. Bunlara rağmen toksik bir ilişkinin içinden çıkmak kolay olmuyor. Hem karşı tarafa duyduğumuz sevgi hem ilişkiye yaptığımız yatırımlar ayrılık kararını almamızı zorlaştırabiliyor. Emek verdiğimiz ancak bize bir türlü iyi gelmeyen bir ilişkiyi bırakmak adeta kendimizi başarısız hissetmemize yol açabiliyor. Bu histen ötürü ilişki içinde kalmayı sürdürebiliyoruz.

Oysaki partnerimizin bize karşı tutumunu değiştirmemiz sandığımız kadar kolay olmayabiliyor. Eğer yeterince emek verdiğimizi hissediyorsak ancak bu emekler bir türlü meyve vermiyorsa kendi iyiliğimiz için o ilişkiden çıkmamız gerekebiliyor. 

“Toksik ilişki ne demek?”, “Toksik ilişki belirtileri nelerdir?” sorularına cevap verip değişimi mümkün olmayan bir ilişkide olduğumuzun farkına varırsak toksik bir ilişkiden en az yara alarak nasıl çıkabiliriz? Aşağıdaki maddeler bizlere bu yolda yardımcı olabilirler. 

1. İnkar etmeyi bırakmak: İlk olarak toksik bir ilişkinin içinde olduğumuzu kabul etmemiz gerekiyor. Her ne kadar sevgimizi ve umudumuzu bağladığımız bir ilişkiyi toksik olarak nitelendirmek kolay olmasa da kendimiz için bir adım atabilmenin en önemli koşulu sağlıklı bir ilişkide olmadığımızı kabullenmek.
2. Duygulara kulak vermek: Toksik bir ilişkide olmak kendi hissettiklerimize şüpheyle yaklaşmamıza yol açabiliyor. Çünkü ne zaman duygularımızı paylaşsak partnerimizin “Çok abartıyorsun.” ya da “Sen kafanda kurmuşsun.” gibi sözleriyle karşılaşmış olabiliriz. Kendimizle daha yakın bir temas kurmak için duygularımızı yazıya dökmek ve bu sayede kendimizi neyin içinde tuttuğumuzu daha yakından görmek bize çok iyi gelebiliyor.
3. İlişkide kalmaya neden devam ettiğini değerlendirmek: Bir ilişkinin içinde kalmamızın farklı sebepleri olabiliyor. Kimi zaman aynı yerde çalışmamız kimi zaman ortak bir arkadaş grubuna sahip olmamız bizi bize iyi gelmeyen ilişkiler içinde tutabiliyor. Bu sebeplerin bir listesini çıkarmak ve ilişki içinde kalmamıza değip değmeyeceklerini gerçekçi bir şekilde değerlendirmek içinde bulunduğumuz duruma daha mantıklı bakmamızı sağlayabiliyor.
4. Eksiklikleri gidermek: İlişkide seni tutan sebeplerin başında ekonomik kaygılar ya da aynı evde yaşamak gibi unsurlar yer alıyor olabilir. Bu gibi durumlarda ilişkiden çıktığında neler yapman gerektiğini planlamak daha özgür bir şekilde aksiyon almanı sağlayabilir. Örneğin, ekonomik olarak zorlanacağını düşünüyorsan alternatif bir para kazanma yöntemi araştırabilir ya da bir süre ailenden destek alabilirsin. Bu şekilde planlama yapmak ilişkiden çıkmanı kolaylaştırabilir.
5. Çevreni olumlu ilişkilerle doldurmak:  Zor zamanlarda bize en iyi gelen şey sosyal destek. Desteklendiğimiz, kendimiz gibi olabildiğimiz ilişkiler psikolojik olarak daha dayanıklı olmamızı sağlıyor. Sen de yakın arkadaşlarından ya da ailenden destek alarak ilişkilerin koruyucu gücünden faydalanabilirsin. Bu sayede hem sana iyi  gelmeyen ilişkinin içinden çıkman hem de sonrasında kendini toparlaman daha rahat olacaktır. 
6. Kendini affetmek: Toksik bir ilişkinin ardından kendimizi suçlayabiliyoruz. Bu durum kendimize iyi gelmeyen bir durumun içinde uzun süre kaldığımızı düşünmemiz ya da bu süreçte bize yardımcı olmak isteyen arkadaşlarımızı kendimizden uzaklaştırmış olmamızdan kaynaklanabiliyor. Bazen bir ilişkinin bitmesini başarısızlık olarak görebiliyoruz. Kendimizi affedebilmemiz için ise suçluluk duygumuzu tetikleyen dinamikleri anlamamız ve kendimize şefkatle yaklaşmamız gerekiyor.
7. Kendine dinlenmek için zaman vermek: İçinde bulunduğumuz toksik ilişki bizi fazlasıyla yormuş olabilir. Kendimize dinlenmek, duygularımızla ve düşüncelerimizle baş başa kalmak ve sevdiğimiz aktiviteleri yapmak için zaman vermek son derece iyileştirici bir etkiye sahip. 

Toksik İlişki Sonrası

Bazen toksik ilişki ne demek sorusunun cevabını çok iyi biliyor ve kendimizin de böyle bir ilişkide olduğumuzun içten içe farkında oluyor olsak da sadece ayrılık sonrası süreçten çekindiğimiz için çözümle ilgili eyleme geçemeyebiliyoruz. Toksik bir ilişkiden çıkmak zorlu bir süreç olabiliyor. İlişki açıkça sona ermiş olsa bile hala etkilerini hissedebiliyoruz. Böyle bir durumda sadece üzüntü değil, kayıp ve yas hissine de sahip olabiliyoruz. Öncelikle bu duyguların normal ve sürecin bir parçası olduklarını kabul etmek bize iyi gelebiliyor. Toksik ilişki sonrası kendimize şefkat göstermek ve öz bakımımıza önem vermek iyileşmemizi hızlandıracak bir etkiye sahip.

Bu süreçte zaman zaman eski ilişkimizi özleyebiliyor, ona dönmek isteyebiliyoruz. Bu zamanlarda arkadaşlarımızdan veya aile üyelerimizden destek almak hem yalnızlık hissimizi azaltabiliyor hem de bu isteğin dinamiklerini anlamamız için faydalı olabiliyor. Geri dönme isteğine kapıldığımız zamanlarda bu ilişkiyi neden bitirdiğimizi ve bize zarar veren davranışları tekrar gözden geçirmek ilişkiden çıkma kararımızın doğruluğu hakkında kendimize güvenimizi artırabiliyor.

Eğer kendimizi yeni bir ilişkiye başlamaya hazır hissediyorsak yaşadıklarımızdan sonra daha temkinli olmamız ve her şeyi sorgulamamız çok doğal. Önceki deneyimimiz ne kadar üzücü olursa olsun bu konuda kazandığımız farkındalıklarla sağlıklı bir ilişki için adımlar atabiliyoruz. 

Her ne kadar zor olsa da toksik bir ilişkiden çıkmak sana zamanla çok iyi gelecek. Bu süreci daha rahat bir şekilde atlatmak için Relate uygulamamızdaki “Toksik İlişkiden Sonra İyileşmek” yolculuğuna başlayabilirsin. Relate kullanıcılarının çoğu bu yolculuğun onlara iyi geldiğini söylüyor. İyileşmek için ilk adımı atabilmenin ne kadar cesaret gerektirdiğini biliyor, bu yüzden senin elinden sımsıkı tutuyoruz. Haydi gel beraber yürüyelim!